Polska od zawsze miotała się między wschodem i zachodem. Jej umieszczenie geograficzne stawiało ludzi zamieszkujących w samym "sercu Europy" przed ciągle nowymi wyzwaniami. Z jednej strony usytuowanie takie było bardzo korzystne, z drugiej wystawiało na ciągłe ataki sąsiadów. Historia Polski jest niezwykle barwna, obfituje we wzloty i upadki. Tak się (nieszczęśliwie bądź szczęśliwie w zależności od punktu widzenia) stało, że właśnie na tych upadkach, ale i niezwykłej dumie narodu Sarmackiego, pomieszaniu wpływów zachodnich i wschodnich z orientalnym zabarwieniem, kształtowała się narodowa świadomość.
Dzięki wielkim narodowym wieszczom, myślicielom i literatom formowało się przeświadczenie Polaków o wielkiej wadze własnego narodu. Wybrańców, zbawicieli Europy i świata, często gromionych przez złych najeźdźców chcących zniszczyć całe to piękno, którego Polacy-Słowianie byli obrońcami. Niesamowita Słowiańszczyzna Marii Janion to zbiór esejów przybliżających nam proces formowania się polskiej myśli narodowej, wszelkich mitów i fantazmatów poprzez rzut okna na literaturę. Janion analizując przykłady z literatury i historii, sięga bardzo głęboko bo do samego przyjęcia przez Słowian wiary chrześcijańskiej, wiele jest o możliwym słowiańskim rycie tego wyznania wypartym przez bardzo wpływowy ryt łaciński - w gruncie rzeczy niszczący resztki słowiańskiej, rodzimej kultury. Poruszane są także kwestie umiejscowienia Polski w Europie oraz wszelakich wpływów jakim ulegali mieszkańcy ziem nad Wisłą. Od tych zachodnich związanych z kulturą łacińska po te wschodnie, orientalne tak widoczne w szlacheckich ubiorze czy orężu. Polska od zawsze rozdarta była między wschodem i zachodem, a badaczka literatury na wyrazistych przykładach pokazuje czym to skutkowało. Janion nie waha się stawiać obrazoburczych tez, na których poparcie przedstawia ciekawe przykłady. Dzięki jej tekstom na nowo można odkryć utwory chociażby Adama Mickiewicza.
Spotkałem się z wieloma niepochlebnymi opiniami na temat publikacji pióra Marii Janion. Pośród takich inwektyw jak lewackie wypociny czy postmodernistyczny bełkot pojawiały się także znacznie gorsze, których przytaczać nie chce. To też mówi wiele o nas samych, o Polakach wciąż niepotrafiących zdobyć się na inne postrzeganie historii własnego narodu niż utarty mesjanistyczno-martyrologiczny sznyt zaszczepiony przez literaturę i lekcje historii. A może warto spojrzeć na historię Polski w szerszym kontekście usuwającym na dalszy plan przeświadczenie o zbawczej dla świata roli? Nie chodzi o popadanie w kompleksy z powodu narodowych przywar, negowanie całej narracji, którą obrosła nasza historia, ale o chociaż próbę podważenia tego czym nas przez lata karmiono, o dotarcie do korzeni. Niesamowita Słowiańszczyzna jest erudycyjnym popisem naukowej myśli pozwalającej z boku przeanalizować raz jeszcze to co wydawało się oczywiste i jasne.
INFO
Autor: Maria Janion
Tytuł: "Niesamowita Słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury"
Wyd.: Wydawnictwo Literackie, Kraków 2017
Il.str.: 360
Cena: 39,90 zł
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz